Skąd wzięły się książki kucharskie?

W starożytności przepisy kulinarne były przekazywane ustnie. Pierwsze zapiski z instrukcją wykonania potraw pochodzą z Babilonu i są datowane na XVI w. p.n.e. W ich treści znajduje się przepis na dania z ptactwa.

Za pierwszy europejski zbiór przepisów uznaje się „Sztukę gotowania” autorstwa Mithekosa z Syrakuz, pochodzący z V w. p.n.e.

W średniowieczu zapisywanie przepisów stało się powszechną praktyką. Z tych czasów zachowało się nawet kilkadziesiąt różnych zbiorów. Znajdziemy tam przepisy dworskie, stworzone przez kucharzy królewskich.

W XVI wieku, kiedy upowszechniła się zarówno umiejętność pisania, jak i czytania, kolekcja ksiąg kulinarnych znacznie się powiększyła. Zapisane przepisy nie dotyczyły już wyłącznie kuchni dworskiej, ale również magnacką czy mieszczańską. Większość książek, które powstawały na użytek domowy, była tworzona przez kobiety.

Co ciekawe, w XVIII wieku we Francji najczęściej tworzyli je mężczyźni, którzy należeli do krajowej elity kuchmistrzów. W Anglii natomiast na rynku dominowały książki autorstwa kobiet, które swoją wiedzę przekazywały innym domowych kucharkom. Wynika to z faktu, że w tamtym czasie w Anglii w siłę rosła klasa średnia, a wraz z tym procesem zwiększało się zapotrzebowanie na przepisy zwykłych, domowych posiłków.

W XIX wieku posiadanie książki kucharskiej w swojej biblioteczce stało się punktem obowiązkowym każdej pani domu. Przygotowując się do roli małżonek, kobiety chętnie sięgały po najnowsze przepisy i nowinki ze świata kulinarnego. Jednym w powodów tak dużego zapotrzebowania na książki kucharskie wśród młodych dziewcząt był fakt, że rozpoczęcie edukacji wiązało się z opuszczeniem domu rodzinnego, a co za tym idzie – brakiem możliwości nauki gotowania od swojej matki czy babki.

W XIX wieku, wraz z rozwojem państw, powstało coraz więcej pozycji kładących nacisk na kuchnię narodową. Chętnie podkreślano różnice w przepisach poszczególnych krajów.

Niedługo później książki kucharskie zaczęła wykorzystywać również reklama – tworzono zbiory przepisów, które zawierały nowe urządzenia, takie jak na przykład kuchenka elektryczna. W XX wieku rozpoczęła się specjalizacja tego gatunku, czyli zawężanie książek kucharskich do konkretnej tematyki. Przykładem takich dzieł mogą być te, które powstawały w czasie II wojny światowej. Przepisy w nich zawarte koncentrowały się na instruowaniu gospodyń, jak oszczędnie i przy ograniczonych możliwościach gotować posiłki.

W 2. połowie XX wieku pojawiły się specjalistyczne książki, których przewodnim motywem były różnorodne diety, takie jak choćby wegetariańska.

Dziś książki kucharskie nie cieszą się aż tak dużą popularnością, jak jeszcze kilka dekad temu. Większość przepisów możemy znaleźć w Internecie. Współcześnie książki kucharskie są domeną smakoszy lub kolekcjonerów.